Prace IGiK - zeszyt 102 tom XLVIII

cena 32 zł

Referaty na sesję naukową z okazji Jubileuszu prof. Wojciecha Janusza, Warszawa, 28 marca 2001 r.

Bogdan Ney
Profesor Wojciech Janusz – Inżynier Geodeta, Wybitny Uczony, Uznany Innowator
Profesor zwyczajny dr hab. inż. Wojciech Janusz, urodzony w 1931 roku w Warszawie, absolwent Wydziału Geodezji i Kartografii Politechniki Warszawskiej, od roku 1956 jest pracownikiem naukowym Instytutu Geodezji i Kartografii. Legitymuje się 50. letnim stażem zawodowym. Jest wybitnym specjalistą w dziedzinie geodezji inżynieryjnej i współtwórcą polskiej szkoły naukowej geodezyjnych badań odkształceń gruntu, budynków i budowli. Autor i współautor 155 publikacji, w tym 32 monografii, studiów i rozpraw oraz trzech podręczników. Wieloletni inicjator, koordynator i uczestnik programów badawczych i rozwojowych. Współtwórca sześciu opatentowanych wynalazków. Promotor w sześciu przewodach doktorskich. Laureat licznych wyróżnień, nagród i odznaczeń, w tym Krzyża Oficerskiego OOP.

Roman Ciesielski
O zmianach stanu konstrukcji inżynierskich, ich przyczynach i sprawdzeniach pomiarowych
Określenie stanów granicznych konstrukcji: stanu granicznego nośności i stanu granicznego możliwości użytkowania jest zasadniczym zadaniem pracowników nauki oraz inżynierów projektujących i nadzorujących eksploatację konstrukcji. Specjaliści z dziedziny budownictwa sięgają w tych pracach do wiedzy i doświadczenia bliskich im dyscyplin naukowych: geodezji, elektroniki i mechaniki. Autor wysoko ceni tych geodetów, którzy – specjalizując się w pomiarach zmian geometrii konstrukcji – wnikają w związki przyczynowo-skutkowe i korzystają z interpretacyjnej pomocy specjalistów z teorii konstrukcji. W pracy zostały przedstawione wszystkie główne objawy wystąpienia zmian w konstrukcjach, będące następstwem działania różnych czynników. Autor wydziela czynniki związane z obciążeniami konstrukcji z tytułu technologii ich użytkowania oraz z tytułu działań żywiołowych. W tej drugiej grupie wyróżnia trzęsienia Ziemi, tsunami, wybuchy wulkanów, powodzie, tropikalne cyklony i zalewy wybrzeża, huragany i tornado, osuwiska, burze piaskowe, lawiny śnieżne i błotne oraz nagłe zmiany termiczne i oblodzenia. W warunkach polskich występują niektóre z wymienionych zagrożeń. Autor wydziela jako skutki zmiany lokalizacji, możliwość ochrony budowli oraz szkody materialne. W dalszych częściach pracy przedstawia monitoring zagrożeń budowli i znaczenie ciągłości badań stanu budowli, a także przypadki pomyłek w interpretacji wyników pomiarów. Artykuł zamyka zestawienie najważniejszych głównie polskojęzycznych publikacji przedmiotu.

Witold Prószyński
O wkładzie Profesora Wojciecha Janusza w doskonalenie metodyki opracowania wyników pomiarów i analiz w geodezji inżynieryjnej
Autor wyróżnia następującą problematykę, z którą związane są ważniejsze osiągnięcia prof. Wojciecha Janusza:

  • opracowanie wyników pomiaru w geodezyjnych konstrukcjach inżynieryjnych zawierających strzałki jako elementy podlegające pomiarowi;
  • zależność pomiędzy odchyleniami granicznymi realizacji a dokładnością tyczenia;
  • dokładność pomiaru mającego na celu sprawdzenie spełnienia tolerancji wymiaru;
  • ustalanie czasu trwania i częstotliwości okresowych pomiarów przemieszczeń;
  • nawiązanie sieci z odrzuceniem bezbłędności punktów nawiązania;
  • metody identyfikacji układu odniesienia w badaniu przemieszczeń;
  • geodezyjna interpretacja wyników pomiarów przemieszczeń;
  • wyznaczanie odchyłek projektowych dla obiektów o kształcie walcowym.

W pracy opisane są zasady i rozwiązania techniczne nowatorskich osiągnięć metodycznych prof. Janusza. W konkluzji artykułu Autor podkreśla znaczenie tych osiągnięć dla teorii i praktyki geodezji inżynieryjnej.

Stefan Przewłocki
Geodezja inżynieryjna – bliżej do geodezji i kartografii czy do inżynierii lądowej i wodnej
Autor stwierdza, że w istocie rzeczy geodezja i kartografia aktualnie jest jedyną dyscypliną naukową w Polsce funkcjonującą na styku trzech dziedzin: nauk o Ziemi, nauk technicznych i nauk ekonomicznych. Ta ostatnia dziedzina wystąpiła głównie w ostatniej dekadzie XX wieku – w polskich warunkach – w związku z aktywnym zajęciem się przez geodetów problematyką wyceny nieruchomości i zarządzania nieruchomościami. Natomiast kwestia wyrażona w tytule artykułu jest aktualna już od dawna. Autor rozpatruje zarówno pozytywne, jak i negatywne aspekty tego głębokiego przenikania się trzech dziedzin. Dyskutuje szczególnie nad formalnymi kompetencjami rad wydziałów i placówek geodezyjnych do nadawania stopni i tytułów naukowych. Podkreśla też kłopotliwość położenia w tym kontekście katedr geodezji na wydziałach niegeodezyjnych.

Lubomir W. Baran
Geodezyjny System Stacji Permanentnych GPS w Polsce
W pracy przedstawiono założenia wstępnego projektu Geodezyjnego Systemu Stacji Permanentnych GPS. Projekt przewiduje utworzenie na obszarze Polski w latach 2001–2005 60 aktywnych stacji GPS na cele krajowej służby geodezyjnej i kartograficznej. Przyjęto założenie, że stacje będą miały charakter wielofunkcyjny i w miarę potrzeb lokalnych będą mogły być wykorzystane do realizacji wielu różnorodnych zadań gospodarczych. Zostały ustalone warunki techniczne i ekonomiczne realizacji systemu. Autor rozpatruje w pracy również rolę systemu GPS wobec geodezji inżynieryjnej oraz cele i przewidywane efekty wdrożenia tego systemu w kraju.

Alojzy Wasilewski, Zofia Rzepecka
Zastosowanie GPS w geodezji inżynieryjnej
Autorzy przedstawiają w pracy zastosowania globalnego systemu wyznaczania pozycji do następujących zadań wykonywanych przez geodezję inżynieryjną: zakładanie i aktualizacja osnów realizacyjnych, badanie przemieszczeń gruntu (terenu), badanie deformacji statków w czasie wodowania, badanie deformacji masztu radiowo-telewizyjnego. Podają także przykłady innych zastosowań GPS RTK w pomiarach inżynieryjnych. Artykuł oparty jest na bogatych doświadczeniach praktycznych zebranych przez Autorów na różnych obiektach w Polsce. Zawiera opisy metodyczne i technologiczne oraz wskazówki praktyczne wynikające z doświadczenia. Jest ilustrowany rysunkami i fotografiami.

Jan Gocał
Wybrane technologie pomiarów inżynierskich oparte na wykorzystaniu instrumentów elektronicznych
Autor charakteryzuje i analizuje w pracy technologie pomiarowe oparte na wykorzystaniu instrumentów elektronicznych należących do dwóch grup:

  • skomputeryzowane systemy pomiarowe;
  • techniki satelitarne GPS.

Zaletą pierwszej grupy jest wysoka efektywność i elastyczność instrumentów oraz rozwiązywanie wielu zadań w czasie rzeczywistym. Ta ostatnia zaleta jest szczególnie pożyteczna w aspekcie ustawiania i montażu urządzeń mechanicznych. W pracy przedstawiono wykorzystanie instrumentów z tej grupy do następujących zadań: wyznaczanie kształtu jezdni podsuwnicowych, modelowanie kształtu czaszy radioteleskopu, obsługa montażu wielkogabarytowych obiektów i urządzeń mechanicznych oraz inwentaryzacja obiektów powłokowych. Zastosowania instrumentów zaliczonych do drugiej grupy przedstawio-no w aspekcie zadań następujących: zakładanie sieci punktów odniesienia dla inwestycji powierzchniowo zwartych i powierzchniowo wydłużonych, tycze-nie obiektów w terenie oraz obsługa budowy obiektów typu wieżowego.

Adam Żurowski
Geodezyjne pomiary kontrolne budowli morskich
W pracy przedstawiono zagadnienia związane z pomiarami kontrolnymi pochylni, wyciągów, nabrzeży, suchych doków oraz morskich platform wiertniczych, ze szczególnym uwzględnieniem pomiarów przemieszczeń. Opisano zwięźle poszczególne typy wymienionych obiektów, eksponując ich specyficzne warunki i wymagania w aspekcie geodezyjnych pomiarów kontrolnych. Opisy są ilustrowane szkicami. Scharakteryzowano metody i techniki stosowane w tych pomiarach.

Jerzy Bernasik
Realia i perspektywy pomiarów odkształceń
Autor dokonuje na początku pracy porównawczej analizy metod: geodezyjnej (bezpośredni pomiar) i fotogrametrycznej w aspekcie pomiarów odkształceń. Następnie przechodzi do problematyki pomiarów i badań budowli wysmukłych: kominów przemysłowych, wież, masztów i słupów; dzieli się swymi bogatymi doświadczeniami, jako wykonawca pomiarów na ponad dwustu obiektach. Opisuje syntetycznie stosowane techniki pomiarów. Formułuje szereg zaleceń dotyczących racjonalnego programowania pomiarów z uwzględnieniem również warunków i kryteriów ekonomicznych. Szczególną uwagę poświęca Autor możliwościom i drogom rozwoju metodyki badań kominów przemysłowych. Zwraca uwagę na upowszechnianie w fotogrametrii przemysłowej kamer cyfrowych (CCD), które integrują techniki fotogrametryczne i geodezyjne.

Stefan Cacoń
Problem wiarygodności geodezyjnych pomiarów deformacji obiektów inżynierskich w relacji obiekt-górotwór
Geodezyjne pomiary deformacji obiektów i konstrukcji inżynierskich stanowią podstawę do oceny ich zagrożenia. Okazuje się, że nie zawsze wyniki tych pomiarów są w pełni wiarygodne do oceny zjawiska deformacji w aspekcie przyczynowo-skutkowym. W pracy przedstawiono ogólną charakterystykę czynników mających wpływ na wiarygodność oraz propozycję jej mierników. Przedmiotową problematykę skomentowano na przykładzie dwóch obiektów inżynierskich: zapory ziemnej Nysa oraz kopalni odkrywkowej Turów.
Praca jest ilustrowana szkicami sytuacyjnymi.